Pieter van der Horst – Hoofdoorzaken van de breuk tussen Jodendom en Christendom
Twee hoofdoorzaken voor het uiteengaan van de wegen tussen Joden en Christenen
Discussies over het houden van de Tora
Vergoddelijking van Jezus
Wat komt in de lezing aan de orde ?
Klik hier voor de onderwerpen van deze lezingOnderstaande tekst is opgesteld door Joodse Lezingen:
Tora in het vroege Christendom
Vergoddelijking van Jezus in het vroege Christendom
Tempelbelasting Fiscus Judaicus
Afgodendienst, Avodah Zarah
Onderscheid tussen Joden en Christenen in de eerste eeuw CE
Gezag van de Tora in de eerste eeuw CE
Allegorische verklaring van de Tora
Paulus in de diaspora
Onderscheid tussen Joden en niet-Joden in het Jodendom
Joodse Christenen in Jeruzalem
Joodse Christenen en hun visie op Paulus in tweede en derde eeuw CE
Weerstand tegen Paulus in Joods Christelijke kringen
Eerste generatie Christenen en hun visie op Jezus
Jezus en hervorming van het Jodendom
Einde der tijden
Jodendom en Paulus
Paulus en zijn Tora vrije evangelie als beslissende factor
Jezus als God
Godsbegrip in literatuur van Romeinen en Grieken
Godsbegrip in Jodendom en Christendom
Scheidslijn tussen God en mens in Grieks Romeinse wereld
Nieuwe Testament en veroordeling van vergoddelijking van mensen
Jezus heeft zichzelf nooit God genoemd
De vroege Christenen hebben Jezus nooit God genoemd
In de Christelijke teksten uit de periode 30-90 CE treft men nergens de vergoddelijking van Jezus aan
Jezus wordt God genoemd in 6 tot 8 passages van het Nieuwe Testament uit eind eerste eeuw CE, begin tweede eeuw CE
Vanaf eind eerste eeuw CE is het heidens Christelijke Christendom dominant geworden
Tot einde eerste eeuw was het Joods Christelijke Christendom dominant
Eerste, tweede, derde generatie Christenen na Jezus
Joodse monotheïsme wordt na de tweede generatie van Christenen doorbroken
Dit is niet alleen te wijten aan Christenen met een heidense Grieks Romeinse achtergrond
Grenzen van het Jodendom
Ontwikkelingen in Jodendom rond derde eeuw BCE
Ontwikkelingen in Jodendom over God en een Goddelijke gestalte naast God
Ontwikkelingen in het na Bijbelse Jodendom en Henoch literatuur
Joodse apocalyptische en mystieke kringen in de oudheid
Positie van Henoch als onpartijdig mens en middelaar tussen God en mensen i.v.m. de zondvloed
Henoch als opperhoofd van de engelen
Koninklijke waardigheid Henoch, mantel, kroon, troon aan Gods rechterhand
Titel Metatron
Nieuwe naam Kleine Adonai, JHWH ha-katan
In Middeleeuwse mystiek Kabbala wordt Henoch Metatron uiteindelijk gewoon God (Adonai) zelf
Rabbijnen hebben altijd gewaarschuwd voor de mystieke speculaties rondom Henoch
Rabbinale polemiek rondom Henoch
Henoch literatuur
1 Henoch derde eeuw BCE
Henoch als ziener en ontvanger van openbaringen
Henoch als bestraffer van gevallen engelen
Henoch als hemelse rechter bij het laatste oordeel
Parallellen met Jezus Christus
Speculaties over Henoch en ontwikkelingen binnen de vroege Christelijke geloofsleer
2 Henoch eind eerste eeuw CE
Openbaringen over de schepping en einde der tijden
3 Henoch vierde, vijfde, zesde eeuw CE
Stap van verheerlijking en vergoddelijking van Henoch
Overdragen van Gods eigen naam op Henoch in kringen van Joodse mystici
Henoch Metatron wordt echter nergens nog expliciet God genoemd
Henoch Metatron blijft nog ondergeschikt aan God de allerhoogste
Henoch wordt de volledig gevolmachtigde zaakwaarnemer
Henoch regeert het hele universum
Henoch als Gods onderkoning
Henoch kent alle geheimen van de schepping en de schepselen
Engelen en mensen communiceren via Henoch met God
Mensen mogen tot Henoch bidden
Parallellen met Jezus Christus
Latere processen in de Kabbala van de middeleeuwen
Proces van vergoddelijking met als titel Kleine Adonai heeft zich verder ontwikkeld
Vergoddelijking van Henoch vindt definitief plaats
Henoch als God van Israël
Middeleeuwse Kabbalisten voelden een zekere verwantschap met Christelijke Theologen
In alle eeuwen is er de neiging geweest in een onderstroom van het Jodendom om de grenzen van het orthodoxe monotheïsme te verkennen en te verleggen
Dit heeft altijd tot moeilijke problemen en fel verzet van de rabbijnen geleid
Spanningen tussen mystieke Jodendom en anti-mystieke rabbijnse Jodendom
Ontwikkelingen van ketterse speculaties in het Jodendom in na Bijbelse tijd
Aanleidingen tot ketterse speculaties in de bijbel zelf
Hebreeuwse woord voor God Elohim lijkt een meervoudsvorm
Talmoedische discussies tussen Joden en Rabbijnen over Elohim
Raadselachtige teksten uit Genesis 1, Exodus, Psalm 110, Daniël 7 e.a.. die aanleiding gaven tot ketterse speculaties
In verband brengen van al die teksten en het verbinden van conclusies
Speculaties en ruzies hierover in het vroege Jodendom
Mozes, Adam, Henoch, Jacob, Melchizedek, Abel, Elia, Jezus
Paulus en de titel van Jezus als Naam boven alle Naam als de heilige Godsnaam
Paulus en het vers Jezus is de Heer (Jezus als kleine Adonai ?)
In het vroege Jodendom zijn denkmodellen ontwikkeld die door het vroegste Joodse Christendom pasklaar konden worden gebruikt om toe te passen op Jezus
Breuk tussen Jodendom en Christendom is deels veroorzaakt door gedachtengoed dat de Christenen aan Joden hadden ontleend
Christenen hebben dat verder ontwikkeld, terwijl in het Jodendom die ontwikkeling door Rabbijnen is stopgezet
Johannesevangelie (100 CE) en het conflict tussen Joden en Christenen
Beschuldiging aan Jezus dat hij zichzelf gelijk stelt aan God in het Johannesevangelie
Johannesevangelie is geschreven in de tijd dat de Christenen voor het eerst Jezus als God zijn gaan noemen
In het Nieuwe Testament heeft de vergoddelijking van Jezus geput uit onorthodox Joods gedachtegoed
Die ontwikkeling is verder gefaciliteerd door Grieks Romeinse ideeën die vanaf de derde generatie Christenen toenemende invloed kregen en dominant werden
Vergoddelijking van Jezus in het Nieuwe Testament vindt maar aarzelend en op kleine schaal plaats
Na de eerste eeuw CE neem het verschijnsel hand over hand toe
Joodse antwoord op de vergoddelijking van Jezus
Jezus in de vroegste Rabbijnse literatuur 2e tot 6e eeuw CE
Rabbinale polemiek met het Nieuwe Testament
Felle anti Christelijke campagne vanaf de tweede eeuw CE door Joden
Spanningen en haat tussen Joden en Christenen
Polemiek tussen Joden en Christenen laat zien hoe ver Joden en Christen al rond ca. 100 CE uit elkaar waren gegroeid
Christendom groeide van een binnen Joodse groeping in één eeuw tijd naar een anti Joodse Godsdienst
Christendom is in latere generaties (einde eerste eeuw CE) een weg ingeslagen die onherroepelijk tot een breuk met het Jodendom moesten lijden
Vragenbespreking
Geloofsbelijdenis einde tweede eeuw CE waarin Jezus God wordt genoemd
Joods Christelijke groeperingen die tot de vijfde eeuw CE de Goddelijkheid van Jezus hebben ontkend
Johannesevangelie en de historische Jezus
In Mattheüs, Marcus, Lucas wordt Jezus nooit God genoemd
Joodse (Makkabeese) martelaars ideologie en het sterven voor de zonden van de wereld
Het is een sterk levende Joodse gedachte dat je als mens een offer kunt worden voor God waardoor zonden vergeven worden
Joodse begrip Zoon van God
Zoon van God in vroeg Christelijke belijdenis in de brief aan de Romeinen
Zoon van God in het evangelie van Marcus
Zoon van God in het evangelie van Mattheüs en Lucas
Zoon van God in het evangelie van Johannes
Geboorte verhalen van Jezus in Marcus, Mattheus, Lucas,
Christendom en twee Godendom (Di theïsme)
Keizer Constantijn en de Joden
Christenen die altijd de banden met het Jodendom hebben gehouden tot aan de vroege Middeleeuwen
U kunt hier de lezing beluisteren: